مسعودی

نورپردازی ویترین فروشگاه ها

در دنیای امروز، در شاخه علمی فروش در هر صنعت و صنفی ویترین فروشگاه به ابزاری قدرتمند برای نمایش محصولات و جلب توجه مشتریان تبدیل شده است. بر اساس آمار و به لحاظ فنی و هنری نورپردازی ویترین فروشگاه، یکی از قدرتمند ترین ابزارهای تبلیغاتی در جهت موفقیت برای جلب مشتری و تشویق برای ورود به فروشگاه می باشد. ویترین ها در حال حاضر نه فقط برای نمایش محصولات، بلکه گاهی برای اطلاع رسانی اخبار فروشگاه و در بعضی موارد به عنوان تابلو تبلیغاتی مجموعه کاربرد دارند. به صورت کلی روشنایی تجاری نقشی استراتژیک در تجارت ایفا می کند که به جرات می توان گفت مهمترین بخش این روشنایی، نورپردازی ویترین فروشگاه می باشد.

اولین تماس مخاطبین در اکثر مواقع از طریق بینایی اتفاق می افتد. همانند بسیاری از زمینه های زندگی ، برداشت اول بسیار مهم است. از این رو ، نورپردازی خوب می تواند هم طراحی و هم فضای ویترین ها را بهبود بخشد. نور بر روحیه انسان تاثیرگذار است، بنابراین روشنایی ویترین باید بتواند احساسات را تحریک کند. کوکوشنل طراح معروف فرانسوی می گوید: هرگز فرصتی دوباره برای ایجاد تاثیر اولیه نخواهید داشت، پیرو این گفتاربا نورپردازی اصولی ویترین فروشگاه، در آغاز ورود و با تکیه بر غافلگیری بصری به عنوان یکی از عناصر اصلی حس بینایی، جعبه شیشه ای را به نمونه ای متفاوت تبدیل کرده تا در خاطره ها بماند.

اصول اولیه نورپردازی ویترین

در برخورد اول به نظر می رسد طراحی نورپردازی ویترین فروشگاه کار ساده ای باشد، اما این فضای شیشه ای ساده هم مانند سایر بخش ها دارای اصولی علمی است که طراحان نورپردازی باید این قوانین را سر لوحه روند طراحی خود قراردهند. مقدماتی ترین اقدامی که طراحان برای روند نورپردازی ویترین فروشگاه باید انجام دهند، تهیه چک لیست طراحی است، یعنی لیستی از مواردی که باید یا نباید در طراحی خود استفاده کنند. پر واضح است پارامترهایی که در نورپردازی فضاهای گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند، لزوما در همه پروژه های مشابه درست نیستند. یعنی ممکن است مثلا تکنیکی در نورپردازی یک ویترین مورد استفاده قرار گیرد که در ویترین های دیگر کارایی نداشته باشد. طراحی روشنایی ویترین فروشگاه ها دارای ۴ اصل اساسی است که باید بررسی شوند:

• موقعیت قرار گیری ویترین
• ابعاد ویترین
• نوع محصولات مورد نمایش در ویترین
• توجه به اصول روانشناسی، مبانی و تبلیغات

سایر پارامترها به نوعی زیر مجموعه یکی از این ۴ اصل هستند که در ادامه به اختصار در مورد آنها گفته می شود.

موقعیت قرارگیری ویترین

این عنوان در برگیرنده مفاهیم زیادی است که یک طراح نورپردازی باید همه آنها را در روند کار خود مد نظر قراردهد. یکی از نخستین موارد قابل توجه، موقعیت ویترین مغازه است که درداخل مرکز خرید قراردارد یا بَر خیابان و همچنین در همسایگی آن چه چیزی قراردارد. برای مثال اگر ویترین هایی درمجاورت ویترین پروژه ما قراردارند، قطعا روشنایی آنها در نورپردازی مجموعه مورد نظر تاثیرگذاراست. جدا از همسایگی، موقعیت قرارگیری ویترین در خیابان که اصلی است یا فرعی و همچنین توجه به عرض گذر و دورنمای فروشگاه در خیابان همگی موارد تاثیرگذار در روند طراحی نورپردازی می باشد. نورپردازی ویترین در مواقعی که فروشگاه دربین ده ها ویترن دیگر محاصره شده است و مخاطبین بمباران بصری می شوند، می توان با نورپردازی هوشمندانه نسبت به همسایه های خود شاخص تر شود.

ابعاد ویترین

ابعاد یا به عبارت خودمانی، سایز ویترین از مواردی است که بسیاری از پارامترهای فنی و هنری نورپردازی اعم از نوع تجهیزات، تکنیک نورپردازی، شارنوری، همگی را تحت تاثیر قرار می دهد. همانطور که پیش تر اشاره شد این روند، یعنی نورپردازی ویترین فروشگاه دارای اصولی علمی است که بعضی از افراد بدون داشتن علم آن دست به طراحی به اصطلاح روشنایی می زنند، برای مثال روشنایی را با بزرگتر شدن ویترین بیشتر می کنند، در صورتی که ابعاد ویترین، یکی از عوامل تاثیرگذار در بیشتر شدن لومن مورد نیاز است ولی نوع محصول مورد نمایش، هدف نورپردازی و سبک نورپردازی، موارد دیگری می باشند که به صورت مستقیم در عدد شار نوری تاثیرگذار هستند. برای مثال اگر به غیر از نورپردازی بر روی محصولات اصلی ، در صورت حضور دیواره پشت ویترین روی آن هم نور تابیده شود، پرسپکتیوی در فضا ایجاد می کند که باعث وسیع تر دیده شدن فضای ویترین می شود.

نوع محصولات مورد نمایش در ویترین

محصولاتی که در ویترین های فروشگاهی به نمایش گذاشته می شوند، تعین کننده ترین عامل در بخش های گوناگون نورپردازی این فضاها می باشند. پوشاک، لوازم منزل، اتومبیل، طلا و جواهر و … هر کدام اصول نورپردازی خاص خود را می طلبد. پر واضح است که شدت روشنایی مورد نیاز در ویترین طلا فروشی با لوکس نوری در ویترین فروشگاه کیف و کفش متفاوت است. همچنین سوژه مورد نمایش در ویترین، انتخاب تکنیک نورپردازی را تعین می کند. مثلا پوشاکی که برای نمونه در تن مانکنی پوشانده شده نیاز به تکنیک نورپردازی موضعی دارد، اما برای نورپردازی تجهیزات آشپزخانه معمولا از تکنیک نورپردازی عمومی استفاده می شود.

توجه به اصول روانشناسی، مبانی و تبلیغات

در نظر گرفتن پارامترهایی مثل روانشناسی رنگ ها، ویژگی های مخاطبین(سن و جنسیت)، هویت سازمانی، مبانی بصری، اصول جاری صنعت مد و تبلیغات، همگی مواردی هستند که طراحان نورپردازی می توانند با ابزار روشنایی آنها را تحت تاثیر قرارداده و تعدیل یا تقویت کنند. مثلا پیشنهاد می شود از نورپردازی به صورت عمودی استفاده شود، چون صفحات عمودی زودتر به چشم می آیند. رنگ نور و نوع تکنیک نورپردازی در ویترین های فروشگاهی باید تحت تاثیر سبک های طراحی مد در دنیا باشد، ولی در مواردی حضور رنگی خاص به عنوان رنگ سازمانی یک برند(مثلا رنگ زرد مک دونالد) نسبت به سایر ویژگی های رنگی ارجحیت دارد. با نورپردازی درست می توان این رنگ را در حافظه تصویری رهگذران ثبت کرد. در ویترین هایی که در حاشیه خیابان واقع شده اند، در روزهنگام، نورپردازی باید با نور روز رقابت کند. بر اساس مطالعات، وقتی به شیئی نگاه می کنیم بین ۶۰تا ۹۰ درصد اطلاعاتی که در ثانیه های اول دریافت می کنیم مربوط به رنگ است. و بدیهی است که نورپردازی صحیح و در نظر گرفتن شاخص نمود رنگ نور(CIR) در واقعی تر دیده شدن رنگ اشیا تاثیر مستقیم دارد. با توجه به نوع مخاطبِ محصول ویترین ها، می توان با نورپردازی نمایش جذاب تری برای بازار هدف ایجاد کرد.

پیشنهاد هایی برای نورپردازی ویترین

بررسی مواردی که بالاتر به آن اشاره شد، اطلاعاتی را در اختیار طراحان نورپردازی قرار می دهد که می توانند از کنار هم قراردادن و مقایسه آنها به چک لیست طراحی خود دست پیدا کرده و با توجه به این لیست و اطلاعات فنی و نوری تجهیزات گوناگونی که در بازار وجود دارد به طراحی نورپردازی موفقی برای ویترین پروژه خود دست پیدا کنند. شاید به جرات بتوان گفت مهمترین نتیجه ای که هر کارفرمایی از نورپردازی، به دنبال آن است ویژگی به چشم آمدن و در خاطر ماندن ویترین مجموعه خود می باشد. برای برآورده شدن این ذهنیتِ کارفرمایان و به صورت کلی در این قسمت به پیشنهادهایی جهت فراهم کردن نورپردازی رضایت بخشی اشاره می کنیم، اما بدیهی است که جهت خروجی موفق و علمی در زمینه روشنایی ویترین فروشگاه، این پیشنهاد ها باید در چهار چوب اصول ذکر شده در بالا و همچنین مباحث فنی نورپردازی پیاده سازی شوند.

• سعی شود از دیده شدن منبع نوری خودداری شود.
•  نورپردازی در حین اینکه باید ویترین را خاص و منحصر به فرد نمایش دهد، منابع نوری نباید خیرگی ایجاد کنند.
• تجهیزات باید از انواع تکنولوژی های روز انتخاب شود که دارای کیفیت بهتر ساخت و خرابی کمتر است.
• از چراغ هایی باید استفاده شود که حرارت زیادی تولید نکند.
• انتخاب سبک روشنایی و تجهیزات باید به گونه ای باشد که بتوان با توجه به تغییراتی مثل فصل، تعداد و نوع محصولات، سبک دکورو … با تغییرات جزئی، نورپردازی را برای اتفاقات جدید فراهم کرد.
• استفاده از دیمر برای کم و زیاد کردن نورچراغ ها پیشنهاد می شود.

نکته آخر اینکه در نورپردازی ویترین هایی که در خیابان قرارگرفته اند، به نورخورشید برای نورپردازی باید توجهی ویژه کرد. وارد کردن نور روز برای روشنایی ویترین، می تواند سبکی متفاوت به آن ببخشد. اما در فروشگاه هایی که داخل مراکز خرید واقع شده اند، هم در روز و هم در شب هنگام تمرکز طراحان باید بر روی نورپردازی مصنوعی (Artificial lighting) قرارگیرد.